Branża farmaceutyczna a e-commerce – sprzedaż leków przez Internet

W branży farmaceutycznej rynek sprzedaży produktów leczniczych za pośrednictwem e-commerce znacznie przyspiesza i szybko rośnie. Już w 2023 roku wartość sprzedaży leków przez Internet osiągnęła wartość prawie 1900 mln złotych, notując w porównaniu do poprzedniego roku wzrost aż o prawie 300 mln złotych.

Dlaczego e-apteki zyskują na znaczeniu?

Powodów, dla których apteki (w tym internetowe) cieszą się rosnącą popularnością, jest wiele. Do najważniejszych z nich należą m.in. szybkie starzenie się społeczeństwa i wzrost zachorowań na choroby o charakterze przewlekłym. Niebagatelną rolę odgrywa tu też przebieg samego procesu zakupowego, który dzięki dostępowi do internetu zapewnia większą wygodę i dyskrecję oraz korzyści ekonomiczne, wynikające m.in. z możliwości porównywania cen.

Czym jest apteka internetowa (e-apteka)?

Apteka internetowa to ogólnodostępny podmiot, który prowadzi zarówno działalność stacjonarną, jak i online. Ta ostatnia ogranicza się jednak do leków dostępnych bez recepty. W aptece internetowej można również zakupić:

suplementy,
artykuły higieny osobistej,
produkty wellness,
wyroby medyczne.

Pandemia a wzrost zainteresowania

E-apteki co do zasady generują niższe koszty niż apteki ograniczające się wyłącznie do działalności stacjonarnej. Poza tym należy pamiętać, że oferują one na ogół szerszy asortyment niż tradycyjny podmiot. To oznacza również niższe ceny, a co za tym idzie – rosnące zainteresowanie ze strony pacjentów. Co ciekawe, z badań przeprowadzonych przez IQVIA Poland wynika, że największy wzrost zainteresowania ofertą aptek internetowych miał miejsce w 2020 roku, gdy w Polsce walczyliśmy z pandemią koronawirusa. To właśnie wtedy dynamika wzrostu wolumenu sprzedaży osiągnęła 45 procent. Według tego samego badania kolejne lata przyniosły już nieco mniejszy wzrost zainteresowania ich ofertą, ale jest on na tyle duży, by wpłynąć na rodzimy rynek farmaceutyczny.

Co najczęściej kupuje się w aptece internetowej?

Choć apteka internetowa zajmuje się sprzedażą bardzo szerokiego asortymentu, to jednak można zauważyć pewne trendy rynkowe, które determinują sprzedaż określonych grup produktów. W branży e-commerce na rynku farmaceutycznym dużą popularnością cieszą się zwłaszcza artykuły, których zakup można sobie zaplanować (np. na okres jesienny). Należą do nich:

witaminy, minerały i suplementy diety,
dermokosmetyki lub kosmetyki apteczne,
artykuły związane z urodą,
żywność dla dzieci,
środki do higieny intymnej.

Ogromną popularnością wśród podmiotów oferujących sprzedaż leków przez internet cieszą się również preparaty na przeziębienie i grypę.

Popularność aptek internetowych

Popularność, jaką cieszą się apteki internetowe jest powodowana specyfiką branży e-commerce, która ma swoje odzwierciedlenie również w wielu innych przestrzeniach.

Po pierwsze, apteka internetowa może dotrzeć ze swą ofertą do szerszej grupy osób niż apteki stacjonarne. Pamiętajmy, że mamy tu do czynienia z sytuacją, w której jeden podmiot może oferować sprzedaż leków przez internet na terenie całego kraju.

Po drugie, e-apteki mogą dotrzeć ze swą ofertą również tam, gdzie tradycyjna branża farmaceutyczna i farmalogistyka nie funkcjonują. Mówimy tu zwłaszcza o małych miastach i wioskach, w których na próżno można szukać tradycyjnych aptek lub miejscowościach, w których oferta leków jest mocno ograniczona.

Po trzecie, oferta e-aptek pozwala na łatwiejszy dostęp do leków, które są (sezonowo) niedostępne w lokalnych punktach sprzedaży. Mówiąc wprost – dla wielu pacjentów perspektywa zakupów leków w sąsiednim mieście nie wydaje się atrakcyjna, dlatego sięgają oni po łatwo dostępny asortyment sprzedawany drogą wysyłkową.

Charakterystyka e-commerce w odniesieniu do rynku farmaceutycznego

W Polsce, według raportu IQVIA ciekawym zmianom ulega również sam branżowy rynek e-commerce. Do 2023 roku liczba e-aptek znacząco wzrastała. Wraz z upływem czasu trend ten znacząco spowolnił, co doprowadziło do większej koncentracji rynku. W praktyce oznacza to, że obecnie pięć największych aptek internetowych ma obecnie 64% udziału w rynku, a kolejne pięć aptek stanowi 20% jego udziału.

Co ciekawe, w Europie farmacja i e-commerce to znacznie bardziej zróżnicowane przestrzenie, których kształt zależy m.in. od środowiska politycznego (a więc i przepisów regulacyjnych), charakterystyki rynku, a także infrastruktury cyfrowej i postaw kulturowych. Należy jednak pamiętać, że zmiany zachodzące w branży nie osiągają tak wysokiego tempa na stacjonarnym rynku farmaceutycznym. Tutaj trzeba podkreślić, że ograniczenia prawne oraz dość specyficzne i konserwatywne podejście organów nadzorujących prowadzą do działań mających zwiększyć bezpieczeństwo pacjentów.

Sprzedaż leków przez Internet a logistyka farmaceutyczna

Obecnie sprzedaż leków na receptę jest za pośrednictwem Internetu zabroniona. Niemniej nawet w odniesieniu do pozostałych leków i produktów medycznych można zauważyć, że dzięki e-aptekom logistyka farmaceutyczna ulega przeobrażeniu. Załóżmy, że sieć e-aptek posiada swój własny magazyn farmaceutyczny. Biorąc pod uwagę, że jej targetem jest rynek ogólnopolski, artykuły przez nią sprzedawane nie muszą docierać do każdej apteki. Mało tego – ciężar przewozu leków i artykułów medycznych ponosi na ogół firma kurierska.

Należy również pamiętać, że podobnie jak transport leków do aptek, również i sprzedaż wysyłkowa jest objęta określonymi mechanizmami bezpieczeństwa. Coraz częściej klienci kupujący przez Internet suplementy, witaminy czy probiotyki mogą na ostatnim etapie transakcji wybrać firmę kurierską, która dostarczy zamówienie. W niektórych przypadkach istnieje nawet możliwość skorzystania z usług przewoźnika specjalistycznego, który zajmuje się wyłącznie transportem farmaceutyków i zapewnia odpowiednie warunki dystrybucji.

Jednocześnie warto pamiętać, że profesjonalne, logistyczne usługi farmaceutyczne realizowane na linii hurtownia farmaceutyczna – apteka, to wciąż jedyny sposób na dostarczanie leków na receptę oraz tych leków i produktów medycznych, które wymagają odpowiednich warunków przechowywania, takich jak niska, monitorowana temperatura. Niestety, świadomość istnienia wyspecjalizowanych przewoźników farmaceutycznych wśród konsumentów jest wciąż niewielka. W efekcie wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że ich zamówienia mogą być dostarczane z zachowaniem jeszcze wyższych standardów bezpieczeństwa i kontroli, co ma szczególne znaczenie w przypadku delikatnych produktów, takich jak probiotyki czy leki wymagające stabilnej temperatury.